هنگامی‌که تصمیم گرفتید در باب موضوع یا زمینه علمی ای به مطالعه بپردازید و سؤالی پژوهشی مطرح کرده‌اید، باید ادبیات تحقیق (Literature Review) یا پیشینه تحقیق مربوط به آن را مرور کنید. مرور ادبیات تحقیق (Literature Review) یا پیشینه تحقیق، خلاصه­ ای از تمام آثار منتشرشده در یک موضوع خاص است.

انجام بررسی جامع ادبی، یک گام اساسی در تحقیق و انتشار به شمار می­ آید. در مرور ادبیات تحقیق (Literature Review) خوب، مزایای بسیاری وجود دارد.

 به‌تازگی از دانشمندان فعال در چندین رشته علمی دعوت شد تا درباره اینکه چرا ذکر پیشینه تحقیق در این زمینه اهمیت دارد بحث کنند و چند پاسخ جالب به دست آمد.

یکی از این پاسخ‌هایی که بسیار جالب است، توسط دکتر دنیس بوئر ارائه شدهاست.

دکتر بوئر گفته است: «باقی­ماندن در تاریخ به‌وسیله ادبیات، شاید مهم‌ترین مهارتی است که در طول یک حرفۀ پژوهشی حیاتی و ضروری باشد. بدون دانستن شکاف فعلی علمی موجود، یافته‌های شما مطالعاتی خواهد بود که تنها به ذکر مستقیم آن پرداخته­ اید، بدون اینکه آن را مورد نقد قرار دهید.

انجام یک مرور ادبیات تحقیق (Literature Review) یا پیشینه تحقیق کامل در حوزه پژوهش مورد نظر، می‌تواند برای شما از سایر جهات نیز سودمند باشد. مرور ادبیات (Literature Review) بخش مهمی از یک مقاله علمی است که قصد انتشار آن را دارید.

یک مرور کلی ادبیات یا پیشینه تحقیق، به سردبیر نشریه و داوران نشان خواهد داد که در عین اینکه تحقیقات خود را انجام داده‌اید، از تحقیقات موجود درزمینۀ پژوهشی خود آگاه نیز هستید.

بنابراین، شکی نیست که مرور ادبیات تحقیق مؤثر(Literature Review)، برای ارائه یک مقاله پژوهشی خوب ضروری است. بااین‌حال، درحالی‌که به بررسی ادبیات در حوزه پژوهش خود می‌پردازید، ممکن است متوجه شوید که مقالات منتشر شده زیادی در این زمینه وجود ندارند، به‌عنوان‌مثال، به نظر نمی‌رسد تحقیقات زیادی به چاپ رسیده باشند؛ اما این ممکن نیست.

خروجی تحقیقات در سطح جهانی، هرساله با تعداد حدود ۲٫۵ میلیون مقاله ژورنالی جدید افزایش می‌یابد؛ بنابراین، بسیار بعید است که شما در حال پژوهش در مورد موضوعی باشید که هیچ‌کس دیگری در این زمینه کاری نکرده یا مطلبی ننوشته باشد.

(توجه: بااین‌حال، چنین اتفاقی می‌تواند یک تجربه معمول و خسته‌کننده برای محققانی باشد که روی جنبه‌های بسیار تخصصی یا جنبه خاصی از یک مشکل در حوزه خود تمرکز می‌کنند، یعنی در مواردی که تحقیقات کمی انجام شده یا هیچ تحقیقی انجام نشده است.)

بنابراین اگرچنین مشکلی وجود نداشته باشد، چه چیز دیگری می‌تواند در جستجوی پیشینه تحقیق مناسب و مرتبط مانع شما شود؟ ممکن است استراتژی‌های جستجوی شما کاملاً نادرست یا ناکافی باشند. ارائه یک لیست مرجع طولانی در پایان مقاله الزامی نیست. بااین‌حال، هنگام انجام تحقیقات، بررسی شما از ادبیات موجود، باید دیدگاهی از زمینه تحقیق در آن زمان را ارائه دهد؛

بنابراین اگر شما موفق به پیدا کردن مطالعات مربوطه در حوزۀ پژوهشی خود نباشید، چه باید بکنید؟

این راهنمایی‌ها می­تواند به شما کمک کند تا در بررسی پیشینه تحقیق پژوهش خود موفق عمل کنید:

۱- منطقه جستجوی خود را گسترش دهید.

برای چند روز یا شاید هفته‌ها در مورد سؤال پژوهشی خود فکر کرده‌اید؛ بنابراین ممکن است تفکر شما خیلی محدود شده باشد. ممکن است مرزهای ذهنی خود را در اطراف سؤال تحقیق محدود کرده باشید.

درنتیجه این امکان وجود دارد که قادر به مشاهده سایر زمینه‌های تحقیقاتی که ممکن است مربوط به مقاله شما باشد هم نباشید، حتی اگر آن‌ها به‌طور مستقیم مرتبط نباشند.

به‌عنوان‌مثال فرض کنید که سؤال پژوهش شما درباره این مسئله است که آیا می‌توان پلاستیک را تبدیل به کود کرد؟ پس از جستجوی بسیار در اینترنت، فقط دو مقاله در مورد موضوع خود پیدا کرده‌اید.

این برای شما یک مزیت به‌حساب می‌آید، چرا­که متوجه شده‌اید که این تحقیق، شکاف بزرگی در این زمینه را پر خواهد کرد. به شما کمک می‌کند که سهم بیشتری در گسترش این علم داشته باشید و اهمیت کار خود را اثبات کنید؛ اما شما در حال حاضر در مورد انجام بخش بررسی ادبیات مقاله خود نگران هستید.

اگر می‌خواهید حیطه جستجوی خود را گسترش دهید، می­ توانید ادبیات مربوط به سؤالات پژوهش خود را پیدا کنید. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید در جستجوی مطالبی باشید که فرایندهایی پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر را مورد بررسی قرار می دهند یا مواردی مانند پلاستیک ­هایی که در کمپوست استفاده می‌شوند را جستجو کنید. هر دوی این زمینه‌ها، اگر چه به‌طور مستقیم به سؤال تحقیق مرتبط نیستند، اما شما را به ساخت زمینه‌های صحیحی برای پژوهش هدایت می­ کنند.

برای شروع می‌توانید به موضوع پلاستیک‌های سازگار با محیط‌زیست مانند بیو­پلاستیک­ها که از مواد طبیعی مانند نشاسته ذرت ساخته می­شوند نگاهی بیندازید.

این نه‌تنها به یافتن مطالب مرتبط کمک می‌کند، بلکه کمک می کند تا سؤال خاص تحقیق خود را در چارچوب مفهومی وسیع‌تر قرار داده و سهم تحقیقات شما در گسترش زمینه علمی آن توجه­پذیر شود.

۲- دقت کنید که از کلمات کلیدی مناسب استفاده کنید.

یکی از مشکلات موجود در جستجو برای منابع مرتبط می‌تواند کلمات کلیدی غیر مرتبط باشد. کلمات کلیدی باید به‌خوبی تعریف‌شده و به‌طور خاص به مقالات پژوهشی که دنبال آن هستید هدایت شوند.

مفاهیم اصلی سؤال پژوهشی خود را شناسایی کرده و سپس کلمات کلیدی­ ای برای هر مفهوم تعریف کنید.

به‌عنوان‌مثال، اگر شما علاقه‌مند به تحقیق در مورد اسکیزوفرنی در دوران کودکی هستید، می‌توانید از کلمات کلیدی مانند «اسکیزوفرنی»، «اسکیزوفرنی زودهنگام»، «اسکیزوفرنی در کودکان» و یا «علائم اولیه اسکیزوفرنی» استفاده کنید.

اگر جستجوی خود را در Google انجام می‌دهید و می‌خواهید جستجوی دقیق‌تری داشته باشید، کلمات کلیدی یا عبارات کلیدی خود را در علامت نقل‌قول (دابل کوتیشن) قرار دهید. این به شما کمک خواهد کرد تا تنها صفحاتی را که حاوی عناصر کلیدی که به دنبال آن هستید جستجو کنید. در اینجا مثالی از این جستجو با کلمات کلیدی محدود شده آورده‌ایم:

اگر کلمات کلیدی محدود نشوند، گستردگی آن‌ها باعث می‌شود در جستجو، نتایج مختلفی بازیابی شوند. به‌عبارت‌دیگر، «علائم اسکیزوفرنی در کودکان» و «نشانه‌های اسکیزوفرنی در دوران کودکی» نتایج متفاوتی را به شما نشان می‌دهند.

اگر در صورت محدود کردن کلمات کلیدی هنوز هم مشکلی در پیدا کردن ادبیات مربوطه دارید، می‌توانید برای گسترده کردن لیست کلمات کلیدی خود از اسامی مترادف و عبارات جایگزین آن‌ها برای هر کلید استفاده کنید.

در نگارش مقاله برای اینکه جستجوی خود را بیشتر متمرکز کنید، از کلمات کلیدی­ ای استفاده کنید که قصد دارید در مقاله خود آن­ها را به­ کار برید. این موضوع می­تواند نشان­ دهنده این مطلب باشد که در تعریف روش‌ها نیز همچون کلمات کلیدی خود باید دقیق‌تر باشید.

۳- اگر مقاله‌های مرتبطی را پیدا کرده‌اید، آن‌ها را به دقت بررسی کنید.

 داشتن تعداد محدودی از منابع ممکن است به نفع شما باشد چرا که یک لیست کوتاه اما جامع از مقالاتی که می‌توانید با جزئیات زیاد آن‌ها را بررسی کنید در اختیار دارید. می‌توانید زمانی را برای بررسی و سنجش جزئیات هر مقاله صرف کنید، چرا­که لیست کاملی از مراجع آن­ها در اختیار ندارید.

دائماً نگران این موضوع نباشید که ممکن است مقاله‌ای که انتخاب کرده ­اید از موضوع شما فاصله داشته و از اهمیت مقاله شما بکاهد. علاوه بر این، اگر منابع کمی در محدوده تحقیق خاص شما وجود داشته باشد، ممکن است باعث شوند بسیاری از سؤالات اساسی موردتوجه قرار نگیرد و به آن­ها پاسخ داده نشود.

در این حالت، می‌توانید محدودیت‌های موجود در پیشینه تحقیق یا (Literature Review) مقاله خود را پیدا کرده و از آن‌ها برای ساختن یا ارتقاء سؤالات تحقیق استفاده کنید.

۴- به مقالاتی که یافته‌اید استناد کنید.

 نقل‌قول مستقیم، بیان مطالب مربوط به تحقیقات پیشین است که مرتبط با زمینه تحقیق هستند. با اضافه کردن یک مرجع یا یک استناد، شما مقالات دیگری را که به‌عنوان منابع استفاده کرده‌اید تأیید می‌کنید.

دو راه برای ارجاع­ دهی در مقاله وجود دارد: جستجوی رو به ‌جلو(پیشین) و جستجوی رو به عقب.

اگر موفق به پیدا کردن دو مقاله مرتبط با موضوع خود شدید، می‌توانید به لیست مرجع این مقاله­ ها نگاه کنید. این یکی از راه‌های یافتن مقالات مرتبط‌ با حیطه تحقیقاتی شما است و به‌عنوان جستجوی رو به عقب شناخته می‌شود.

شما همچنین می‌توانید به مقاله‌هایی استناد کنید که در ابتدا آن‌ها را یافته بودید. این به‌عنوان جستجوی روبه جلو (پیشین)  شناخته شده است و می‌تواند به شما در پیدا کردن مقالاتی که از طریق جستجوی کلیدواژه‌ها قابل‌دسترسی نبودند کمک کند.

درنهایت می‌توانید دیگر مقالات منتشر شده توسط سایر نویسندگان را که درزمینۀ مقاله شما هستند بیابید. همه این‌ها کمک می‌کند تا ارجاعاتی به منابعی که قبلاً جمع‌آوری کرده‌اید ایجاد کنید.

۵- برای نگارش پیشینه تحقیق کمک بخواهید.

 اگر در انجام همه این موارد با مشکل روبرو شدید، حتما از دوستان یا استاد راهنمای خود راهنمایی بخواهید.یا حتی در اولین قدم، با ارتباط برقرار کردن با کتابدار کتابخانه دانشگاه خود شروع کنید و اگر کتابخانه اشتراکی از نشریه­ای که نیاز دارید، را در اختیار دارد از او بخواهید تا آن را در اختیار شما قرار دهد.

اگر چند مقاله را پیدا کرده‌اید، آنگاه نشریه­ای که آن‌ها در آن منتشر شده‌اند را شناسایی کرده و در آن به دنبال مقاله‌های مشابه بگردید. همچنین می‌توانید از یک استاد، یک ناظر یا همکار ارشد بخواهید تا به شما کمک کند. در چنین وضعیتی مسلماً خود را در آن موقعیت گیر­افتاده می‌بینید. خوب است وقتی‌که در کار گیر افتاده‌اید از آن‌ها بخواهید شما را در مسیر درست راهنمایی کنند.

پیشنهاد مطالعات بیشتر: نحوه نگارش مقاله مروری