سه بخش اساسی در بیان مسئله برای یک پیشنهاد پژوهشی (Proposal)

تعریف پژوهش

پژوهش یک فرایند نظام‌مند و اصولی بررسی است که به منظور افزایش یا اصلاح دانش فعلی که با کشف حقایق جدید همراه است مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پژوهش را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

(۱) تحقیقات بنیادی که هدف آن افزایش دانش علمی است.
(۲) تحقیق کاربردی که تلاش برای استفاده از تحقیقات بنیادی برای حل مشکلات یا توسعه فرایندها، محصولات یا تکنیک‌ها است.

اولین و مهم‌ترین گام در هر پژوهش، تشخیص و تعیین مسئله تحقیق است. آنچه پژوهشگر می‌خواهد حل کند و سؤالاتی که قصد پاسخگویی به آن‌ها را دارد.

یک مسئله تحقیق ممکن است به‌عنوان یک نگرانی، شکافی در دانش موجود و یا یک انحراف در هنجار یا استاندارد که نکاتی در آن به درک و بررسی بیشتر نیاز دارد تعریف شود.
اگر‌چه بسیاری از مسائل به راه‌حل‌های مختلفی می‌رسند (بدین معنی که شکافی را از بین برده‌اند یا انحرافی را تصحیح کرده‌اند)، مشکل از جایی به وجود می‌آید که این ابزارها یا آشکار نیستند و یا فوراً در دسترس قرار ندارند. این امر انجام بعضی از تحقیقات را برای رسیدن به یک راه‌حل مناسب ضروری می‌سازد.

بیان مسئله در پژوهش

بیان مسئله در یک فعالیت پژوهشی در حقیقت یک ادعا است و مشکلی که در مطالعه به آن پرداخته شده را مطرح می‌نماید. بیان مسئله به‌طور خلاصه به این سؤال می‌پردازد: مشکل چیست که تحقیق در مورد آن صورت خواهد گرفت؟

اهداف بیان مسئله چیست؟
هدف نهایی بیان مسئله این است که یک مشکل عمومی (مسئله‌ای که شما را از به دردسر می‌اندازد و در‌عین‌حال غیرقابل درک است) را به مسئله‌ای هدفمند و به‌خوبی تعریف‌شده تبدیل کند؛ چیزی که می‌تواند از طریق تحقیقات متمرکز و تصمیم‌گیری دقیق حل شود.

نگارش بیان مسئله باید به شما کمک کند تا به‌طور واضح هدف پروژه تحقیقاتی که پیشنهاد خواهید کرد را مشخص کنید. همچنین اغلب، بیان مسئله به‌عنوان اساس و پایه‌ای برای بخش مقدمۀ پیشنهاد طرح پژوهشی (پروپوزال) عمل کرده، توجه خواننده را به مسائلی که پروژه پیشنهادی شما به آن پاسخ می‌دهد، جلب می‌کند و با بیانی مختصر در مورد پروژه پیشنهادی، او را آماده درک آن می‌سازد.

بیان مسئله نباید طولانی و یا بسیار جزئی باشد. یک صفحه برای یک بیان مسئلۀ خوب کافی است.

ویژگی‌های کلیدی بیان مسئله چیست؟

یک مسئله پژوهش خوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
(۱) یک شکاف علمی را نشان دهد.
(۲) به‌اندازه کافی قابل‌توجه باشد تا به تحقیقات موجود کمک کند.
(۳) به تحقیقات بیشتری منجر شود.
(۴) با جمع‌آوری داده‌ها خود را به تحقیق تبدیل کند.
(۵) مسئله باید موردعلاقه محقق باشد و با مهارت‌ها، زمان و منابع او تناسب داشته باشد.
(۶) رویکرد به حل مشکل، باید اخلاقی باشد.

قالب‌ نگارش بیان مسئله چگونه است؟

یک بیان مسئله متقاعدکننده معمولاً در سه بخش نوشته می‌شود:
• بخش A (ایده آل): هدف موردنظر یا موقعیت ایده‌آل را شرح می‌دهد و توضیح می‌دهد که همه‌چیز باید چگونه باشد.

• بخش B (واقعیت): شرایطی که مانع از تحقق اهداف و رسیدن به شرایط و میزان مناسب در بخش A می‌شود را بیان می‌کند و توضیح می‌دهد که وضعیت فعلی از هدف یا ایده‌آل فاصله دارد.

• بخش C (عواقب): روشی که شما برای بهبود وضعیت کنونی و حرکت به سوی هدف یا ایده‌آل پیشنهاد می‌کنید را نشان می‌دهد.

به چند مثال توجه فرمایید:

مثال ۱

بخش A: طبق گفته اعضاء دانشگاه XY، دانشگاه به دنبال ایجاد یک محیط یادگیری سالم و پرورش دانشجویانی سالم است. خوابگاه‌ها یکی از جنبه‌های مهم این محیط یادگیری هستند؛ ازآنجاکه ۵۵٪ از دانشجویان XY در خوابگاه‌های دانشگاه زندگی می‌کنند و بسیاری از آن‌ها بیشتر در اتاق‌های خود مشغول فعالیت‌اند؛ اما

بخش B: دانشجویانی که در خوابگاه‌های A و B و C زندگی می‌کنند و همچنین به‌تازگی در خوابگاه D، در‌حال‌حاضر دستگاه تهویه ندارند و در طول فصول گرم سال، دمای اتاق معمولاً به ۸۰ درجه فارنهایت می‌رسد. بسیاری از دانشجویان شکایت دارند که قادر به انجام تکالیف خود در خوابگاه نیستند و اتاق‌های عده‌ای دیگر نیز به علت رطوبت و درجه حرارت، مشکلاتی را برای استراحت ایجاد کرده‌اند. اتاق‌ها نه‌تنها سالم نیستند، بلکه مانع از بهره‌وری دانشجویان و پیشرفت تحصیلی آنان می‌شوند.

بخش C: در پاسخ به این مشکل، مطالعۀ حاضر پیشنهاد می‌کند تا چندین گزینه برای ساخت خوابگاه‌ها موردبررسی قرار گیرد. ما قصد داریم تحقیقات مشارکتی همه جانبه‌ای را در مورد گزینه‌های خرید تهویه مطبوع (سرمایه‌گذاری دانشگاه، کمک‌هزینه دانشجویی) و انواع مختلف سیستم‌های تهویه مطبوع انجام دهیم. همچنین روش‌های کم‌هزینه‌تری را برای مقابله با برخی یا همه مشکلات ذکرشده در بالا در نظر می‌گیریم (از قبیل ایجاد سالن‌های پذیرایی با تهویه مطبوع و تجهیز آن‌ها به سالن مطالعه بهتر و محاسبات فضایی آن).

در اینجا یک راهنمای ساده چهار مرحله‌ای برای نوشتن بیان مسئله مطرح می‌نماییم:

مرحله ۱ (بیان اول): هدف یا حالتی از یک وضعیت خاص، پدیده و غیره را شرح دهید. این مرحله، وضعیت ایده‌آل را نشان خواهد داد (آنچه باید باشد، آنچه انتظار می‌رود یا موردنظر است).

مرحله ۲ (بیان دوم): شرایطی را بیان کنید که بتوان اهداف، وضعیت یا ارزش‌های ا ز ‌دست رفتۀ موردبحث در مرحله ۱ را در زمان حال به دست آورد یا تحقق بخشید. این‌گونه واقعیت یا وضعیتی را که در‌حال‌حاضر در آن قرار دارید، بیان نموده و شکاف میان شرایطی که باید وجود داشته باشد و شرایطی که وجود دارد را نشان خواهید داد.

مرحله ۳: مراحل ۱ و ۲ را با استفاده از یک عبارتی مانند «اما»، «بااین‌حال»، «متأسفانه» یا «علی‌رغم»، متصل کنید.

مرحله ۴ (بیان سوم): با استفاده از جزئیات خاص، نشان دهید که وضعیت در مرحله ۲، چندان قابل‌بهبود نیست، مگر اینکه کاری انجام شود. سپس با پیش‌بینی راه‌حل‌های ممکن، مزایای تحقیق خود را تأیید کنید. در اینجا چند نمونه برای چگونگی نوشتن بیان مسئله با استفاده از مراحل ذکرشده در بالا مطرح نموده‌ایم:

مثال ۲
مرحله ۱ (بیان اول)
دولت کنیا قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی کشورش را صنعتی کند. در این راستا، شرکت‌های کوچک اقتصادی (MSE) را تشویق کرده‌ است تا به شرکت‌های متوسط و بزرگ با اهداف صنعتی، توسعه یابند. چندین مقاله دوره‌ای نیز (نقل‌قول از آمارهای اعلام‌شده) وجود دارد که حاوی اقدامات خاص برای تشویق و حمایت از MSE ها است.
گام ۲ و ۳ (بیان دوم) علیرغم تلاش‌های دولت، روند رشد شرکت‌های خیلی کوچک به تشکیلات اقتصادی کوچک و حتی رشد شرکت‌های کوچک به شرکت‌های متوسط بسیار کند پیش می‌رود. (نقل‌قول از آمارهای اعلام‌شده). دولت رسماً اذعان نموده است که در کنیا «حد متوسط وجود ندارد» به این معنی که شکافی میان شرکت‌های کوچک و بزرگ در کشور (نقل‌قول از آمارهای اعلام‌شده) به وجود آمده است.
مرحله ۴ (بیان سوم) اگر شکاف «حد متوسط مفقود شده» باقی بماند، دست‌یابی به هدف صنعتی شدن ممکن است دشوار باشد. بنابراین نیاز به بررسی بیشتری است که چرا علیرغم تلاش‌های دولت، «حد متوسط مفقود شده» همچنان وجود دارد.

مثال ۳

بیان اول
دانشگاه‌ها جهت انجام وظایف و ارائه خدمات خود نیازمند نیروهای باانگیزه هستند.

بیان دوم
اگرچه اقدامات انضباطی مکرر و شدید، غیبت و همچنین اشکال مختلف ناآرامی در دانشگاه‌های دولتی از عواملی هستند که بر اجرای وظایف تعیین‌شده تأثیر می‌گذارند، اما تحقیقات اولیه ما نشان می‌دهد که هر دو مسئله عدم مدیریت و مدیریت خوب وابسته به انگیزه هستند.

بیانی سوم
بدون وجود برنامه‌ها و روش‌های مؤثر انگیزشی، احتمال بروز ناکامی‌ها در دستیابی به ارائه کیفیت خوب خدمات دانشگاه‌ها همچنان ادامه خواهد داشت؛ بنابراین، نیاز به بررسی سیستم‌های انگیزشی دانشگاه‌ها و روش‌های آن احساس می‌شود که هدفِ این تحقیقات پیشنهادی است.

مثال ۴

بیان اول
وزارت جوانان زیر نظر صندوق توسعه سرمایه‌گذاری برای جوانان و زنان قرار گرفته است. این سرمایه‌گذاری به شروع کارآفرینی و گسترش اشتغال اختصاص یافته است. (بر طبق آمار ارائه‌شده و نقل‌قول‌ها)

بیان دوم
یکی از اصلی‌ترین تمرکزهای این وزارتخانه، پایداری است. متأسفانه، برای تداوم در تخصیص بودجه به واجدین شرایط بعدی، لازم است تا دانش و آگاهی همه‌جانبه‌ای نسبت به تخصیص‌های قبلی و شیوه‌های آن به دست آید. روش پرداخت فعلی اجازه تحلیل مناسب از پرداخت‌های قبلی را، پیش از اینکه پرداخت جدیدی انجام شود فراهم نمی‌سازد.

بیان سوم
ادامه روش پرداخت فعلی مانع انسجام و تصمیم‌گیری‌ها می‌شود و آن را به‌شدت سیاسی می‌کند که به‌نوبه خود مانع دستیابی به اهداف بودجه خواهد شد. ایجاد یک سیستم پرداخت آگاهانه و دقیق، بهتر می‌تواند به تداوم هماهنگی و تمرکز وزارتخانه کمک کند و درعین‌حال باعث می‌شود تا نظارت و ارزیابی منابع مالی خود را بهتر انجام دهند.

این تحقیق پیشنهادی در تلاش است تا گزینه‌هایی برای سیستم پرداخت جدید بودجه را بررسی کند که بر انسجام متمرکز باشد. برای انجام این کار، محقق یک تحلیل کامل از ذینفعان در این امر را انجام خواهد داد و از آن برای پیشنهاد مداخلات و به‌کارگیری سیاست مناسب استفاده خواهد کرد.
رویکرد دیگر جهت نگارش بیان مسئله این است که از یک قالب استفاده کنید. در اینجا یک قالب ساده است که ممکن است برای محققان مفید باشد ارائه شده است:

یک مسئله در ———————- وجود دارد (به‌عنوان‌مثال سازمان یا وضعیتی که در آن مشکلی رخ می‌دهد). باوجود ———————————————(تلاش برای جلوگیری یا ممانعت از یک رخداد)، ————————– (چیزی نامطلوب یا غیرمنتظره) در حال اتفاق افتادن است (شواهدی ارائه شوند). این مسئله تأثیری منفی بر———————————– (قربانیان و کسانی که از این مشکل متضرر می‌شوند عنوان شود). زیرا—————————— علت احتمالی این مشکل ————————–است. شاید یک مطالعه که این مشکل را با استفاده از روش———————–بررسی می‌کند، بتواند به حل این مسئله کمک نماید.
در اینجا نمونه‌ای از بیان مسئله که با استفاده از الگوی فوق ایجاد شده است ارائه گردیده است:
یک روند ثابت در تأمین مالی شرکت‌های کوچک در کنیا، ایجاد بودجه است. برخی از این صندوق‌ها عبارت‌اند از صندوق جوانان و صندوق‌های زنان. این وجوه به بهبود وضعیت شرکت‌های کوچک و نوپا در کشور کمک کرده است. بااین‌حال، با گذر از این مرحله، مشکلات در سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی شروع به رشد می‌کنند. نخست، آن‌ها در شکل مشکلات مدیریتی که منجر به مشکل بازاریابی می‌شود خود را نشان می‌دهند و درنهایت به رکود و ورشکستگی زودرس می‌انجامند.
در مطالعه‌ای که توسط موسسه مطالعات توسعه ((RoK در ۲۰۰۴ انجام شد، نشان داده شده است که فقط ۳۸ درصد از کسب‌وکارها در حال گسترش هستند و ۵۸ درصد آن‌ها به تعداد کارگران خود اضافه نکرده‌اند. بر اساس این بررسی، شرکت‌ها در سه سال اول فعالیت خود بیشتر در معرض خطر هستند. چهار سال بعد، همان مؤسسه یک مطالعه دیگر را در کنیای مرکزی انجام داد. این مطالعه نشان می‌دهد که ۵۷ درصد از شرکت‌های کوچک دچار رکود هستند و تنها ۳۳ درصد از آن‌ها رشد داشته‌اند.

در این پژوهش پیشنهاد می‌شود عواملی را موردبررسی قرار دهیم که بر ثبات و دوام کسب‌وکارهای کوچک تأثیر بگذارد. ما دو رویکرد کیفی و کمی را برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات اولیه و ثانویه با هدف تعیین عوامل موفقیت برای رشد کسب‌وکار کوچک در کنیا به کار خواهیم بست.
به‌طور خاص، ما باید مدل چرخه عمر محصول (PLC) را برای شناسایی نیازهای یک کسب‌وکار کوچک در مراحل مختلف بکار گیریم.